بسياري از دانشجويان و پژوهشگران تازه كار، درك درستي از معناي كاركرد و اهميت پروپوزال پژوهشي ندارند. كيفيت پژوهش، نسبت مستقيمي با كيفيت پروپوزال دارد. پروپوزال بد حتي اگر به تصويب هم برسد، پروژه را خراب مي كند. پروپوزال خوب، برعكس نه تنها موفقيت پروژه را نويد ميدهد، بلكه كميته پروژه را نيز در به رسميت شناختن شما به عنوان پژوهشگري توانا تحت تأثير قرار ميدهد. هدف از پروپزال پژوهشي آن است كه ديگران باور كنند كه شما قصد انجام پروژه پژوهشي ارزشمندي را در سر داريد و شايسته انجام آن هستيد و برنامه كاري مناسبي براي تكميل آن داريد. اصولاً هر پروپوزال پژوهشي بايد همه عناصر كليدي مندرج در فرآيند پژوهشي را داشته باشد و اطلاعاتي كافي را به خواننده بدهد تا بتواند به ارزيابي پژوهش پيشنهادي بپردازد.
همه پروپوزال هاي پژوهشي، صرف نظر از حوزه پژوهش و روشي كه براي انجام آن بر ميگزينند، بايد به سه پرسش زير پاسخ دهند:
۱- آنچه كه ميخواهيد انجام دهيد، چيست؟
۲- چرا ميخواهيد آن را انجام دهيد؟
۳- چگونه آن را انجام خواهيد داد؟
پروپوزال بايد حاوي اطلاعاتي باشد كه خوانندگانش متقاعد شوند كه شما ايده پژوهشي مهمي در سر داريد، دريافت درستي از ادبيات موضوع و مباحث مهم مربوط به آن داريد و در نهايت آن كه روش شما روشي معتبر است.
كيفيت پروپوزال پژوهشي شما نه تنها به كيفيت پروژه پيشنهادي، بلكه به چگونگي نگارش پروپوزال شما بستگي دارد. اين خطر وجود دارد كه يك پروژه پژوهشي خوب به دليل آنكه پروپوزال آن نگارش خوبي ندارد، رد شود. از اين رو، به صلاح است كه نگارش شما منسجم، روشن و برانگيزاننده باشد. هدف از اين موضوع، تمركز شيوه نگارشي پروپوزال است و نه نحوه بسط ايده هاي پژوهشي.
عنوان
عنوان پژوهشي بايد مختصر و توصيفگر باشد. براي مثال مي توان عبارت “پژوهشي درباره …” را به كار نبرد. عنوان ها اغلب بر حسب كاركرد پژوهش بيان مي شوند، زيرا چنين عنوان هايي به روشني نشان دهنده متغيرهاي مستقل و وابسته هستند. با وجود اين، در صورت امكان، عنواني روشنگر و جذاب انتخاب كنيد. يك عنوان خوب نه تنها توجه خواننده را جلب مي كند، بلكه باعث مي شود او جهت گيري مثبتي به پروپوزال پيدا كند.
چكيده
چكيده خلاصه كوتاهي از كل پروپوزال است كه نبايد بيش از حدود ۳۰۰كلمه باشد. چكيده بايد شامل بيان مسئله، ضرورت پژوهش، فرضيه (در صورت وجود)، روش و يافته هاي اصلي پژوهش باشد. توصيف روش مي تواند شامل طراحي، روال كار، نمونه گيري و ابزار مورد استفاده باشد.
مقدمه
هدف اصلي از نگارش مقدمه، ايجاد پيشينه يا بستر لازم براي مسئله پژوهشي شماست. چگونگي صورت بندي مسئله پژوهش، شايد بزرگ ترين مشكل نگارش پروپوزال باشد. اگر مسئله پژوهش در بستر ادبياتي عام و پريشان شكل گرفته باشد، در آن صورت بي مايه و غيرجالب مي نمايد، اما اگر همان مسئله در بستر حوزه پژوهشي بسيار دقيق و روزآمدي جاي گرفته باشد، آنگاه اهميتش آشكار خواهد شد.
متاسفانه قانون خاصي براي چگونگي نگارش پاراگراف آغازين كه هم جالب و هم روشنگر باشد، وجود ندارد. اين امرتا حدود زيادي به خلاقيت شما و عمق دركي كه از جوانب مسئله داريد بستگي دارد، و اينكه تا چه حدي مي توانيد به نحوي روشن، به مسئله پژوهش بينديشيد.
با وجود اين، بكوشيد نخست مسئله پژوهش خود را يا بر بستري از حوزه هاي داغ و امروزي جاي دهيد يا بر حوزه هاي قديمي تر كه هنوز زنده و مورد توجه هستند بنا كنيد.
دوم آن كه لازم است پيشينه تاريخي مختصر اما درخوري ارائه دهيد. سوم آن كه، بستري امروزين فراهم آوريد چنان كه در چنين بستري، مسئله پژوهش پيشنهادي شما جايگاهي محوري پيدا كند و در نهايت بايد بازيگران كليدي را شناسايي كنيد و به مربوط ترين و نماياننده ترين موارد و مطالب منتشر شده اشاره كنيد. خلاصه آن كه بكوشيد مسئله پژوهشتان را تا حد امكان برجسته سازيد و در عين حال اهميتش را توضيح دهيد.
مقدمه معمولاً با عبارتي كلي درباره حوزه مسئله پژوهش و تمركز بر مسئله اي خاص آغاز مي شود. به دنبال آن نيز توجيه يا دليل منطقي پرداختن به چنين مطالعه اي مي آيد. مقدمه معمولاً موارد زير را در بر مي گيرد:
۱- بيان مسئله پژوهش، كه اغلب با عنوان هدف از پژوهش نيز نام برده مي شود.
۲- فراهم آوردن بستر وآرايش صحنه براي مسئله پژوهشتان، به نحوي كه ضرورت و اهميت آن را نشان دهد.
۳- ارائه دليل منطقي مطالعه پيشنهادي و نشان دادن چرايي ارزشمندي انجام آن.
۴- شرح مختصر مباحث عمده و مسائل فرعي كه پژوهشي به آنها مي پردازد.
۵- شناسايي متغيرهاي مستقل و وابسته آزمايش يا مشخص كردن پديده اي كه مي خواهيد مطالعه كنيد.
۶- بيان فرضيه يا نظريه (اگر وجود دارد). در پژوهش هاي اكتشافي يا پديدار شناختي، نيازي به داشتن فرضيه نيست (لطفاً فرضيه را با گمانه هاي آماري بي اهميت اشتباه نگيريد).
۷- تعيين حدود يا مرزهاي پژوهش پيشنهادي براي رسيدن به تمركزي روشن.
۸- ارائه تعاريفي از مفاهيم كليدي (اين مورد اختياري است).
مرور ادبيات پژوهش
گاهي مرور ادبيات پژوهش در بخش مقدمه جاي مي گيرد. با وجود اين، بيشتر تصميم گيران و تصويب كنندگان پروپوزال ها ترجيح مي دهند بخش جداگانه اي به اين امر اختصاص يابد كه در آن، مروري كلي بر ادبيات پژوهش انجام شده باشد. مرور ادبيات پژوهش كاركردهاي مهمي دارد از جمله:
۱- اين اطمينان را فراهم مي آورد كه شما آن چه را كه پيش از اين گفته شده است، تكرار نخواهيد كرد.
۲- به كساني كه شالوده پژوهش شما را بنيان نهاده اند، اعتبار مي بخشيد.
۳- دانش شما را پيرامون مسئله پژوهشي، نشان مي دهد.
۴- درك شما را از مباحث پژوهشي و نظري مربوط به مسئله پژوهش نشان مي دهد.
۵- توانايي شما را در ارزيابي انتقادي اطلاعات ادبيات مربوط به موضوع، آشكار مي كند.
۶- توانايي شما را در تركيب و سنتز ادبيات موجود نشان مي دهد.
۷- دريافت هاي نظري جديد به دست مي دهد يا الگوي جديد ارائه مي كند كه همان چهارچوب مفهومي پژوهشتان است.
۸- خواننده پروپوزال را متقاعد مي كند كه پژوهش، پيشنهادي در غني سازي ادبيات موضوع مشاركتي مهم و بنيادي خواهد داشت (يعني مشكل نظري مهمي را حل يا شكاف بزرگي را در ادبيات مورد نظر پر مي كند).
بيشتر پژوهشگران تازه كار در مرور ادبيات تحقيق، دچار اين مشكلات هستند:
۱- فقدان سامان و ساختار
۲- فقدان تمركز، وحدت و انسجام
۳- تكراري بودن
۴- كوتاهي در ذكر مقالات و آثار پر نفوذ
۵- ناتواني در همراهي با پيشرفت هاي جديد
۶- ناتواني در ارزيابي انتقادي مقالات و آثار ذكر شده
۷- ذكر منابع نامربوط و نامعتبر
۸- وابستگي بيش از حد به منابع دست دوم
در صورت وجود هر يك از نقايص بالا در پروپوزال، بعدها با مشكل مواجه خواهيد شد.
راه هاي گوناگون براي تنظيم ادبيات پژوهش وجود دارد. براي آن كه مرور ادبيات پژوهشتان نظم و انسجام يابد، از تيترهاي فرعي استفاده كنيد. براي مثال، پس از اشاره به اهميت حوزه پژوهشيتان و وضيعت كنوني پيشرفت هاي اين حوزه، مي توانيد زير بخش هاي متعددي را به مباحث مرتبط اختصاص دهيد. از جمله: الگوهاي نظري، ابزار اندازه گيري، تفاوت هاي فرهنگي و جنسيتي و غيره.
به خاطر داشتن اين نكته سودمند است كه شما مي خواهيد داستاني براي مخاطباني نقل كنيد. بكوشيد اين داستان را به گونه اي برانگيزاننده و درگيركننده نقل كنيد، حوصله آنان را سر نبريد، زيرا ممكن است منجر به رد پروپوزال احتمالاً ارزشمند شما شود. (فراموش نكنيد كه ارزيابان پروپزال ما نيز به هر حال انسان هستند).
روش
بخش روش بسيار مهم است زيرا نشان مي دهد كه شما چگونه به مسائل پژوهش مي پردازيد. اين بخش نشان دهنده برنامه كاري شماست و فعاليت هاي ضروري براي كامل شدن پروژه را شرح مي دهد.
اصل راهنماي نگارش بخش روش اين است كه بايد در بردارنده اطلاعات كافي باشد تا خواننده بتواند تعيين كند كه آيا روش شما معتبر است يا نه. حتي برخي مي گويند كه پروپوزال خوب بايد واجد چنان جزئياتي باشد كه پژوهشگر صلاحيت دار ديگري نيز بتواند آن پروژه را به انجام برساند.
لازم است نشان دهيد كه از روش هاي جايگزين نيز شناختي كافي داريد، و بر اساس اين شناخت به گونه اي از روش خود دفاع كنيد كه گويي مناسب ترين و معتبرترين راه پرداختن به مسئله پژوهشي است.
لطفاً توجه داشته باشيد كه ممكن است روش پژوهش كيفي بهترين پاسخ را به مسئله پژوهشيتان بدهد. اما از آن جا كه جريان غالب پژوهشگري هنوز هم عليه پژوهش هاي كيفي به ويژه انواع پديدار شناختي آن دچار پيش داوري است، لازم است كه روش كيفيتان را به خوبي توجيه كنيد. علاوه بر اين چون تحليل كيفي ملاك ها و رسوم چندان تثبيت شده و پذيرفته شده اي ندارد، بخش روش پروپزال شما بايد بسيار پرداخته تر و پخته تر از آن چه كه در سنت پژوهش هاي كمي است، باشد.
مهم تر آن كه، فرآيند گردآوري داده ها در پژوهش هاي كيفي در مقايسه با پژوهش هاي كمي تأثير بسيار بيشتري بر نتايج پژوهش مي گذارد. به همين دليل توصيف چگونگي جمع آوري و تحليل داده ها، توجه و دقت بسياري مي طلبد (شيوه نگارش بخش روش براي پژوهش هاي كيفي، موضوعي است در خور فرصتي ديگر).
اما بخش روش در پژوهش هاي كمي عموماً بايد داراي بخش هاي زير باشد:
۱- طراحي- آيا روش شما مطالعه اي پرسشنامه اي است يا تجربه اي آزمايشگاهي؟ كدام گزينه را برمي گزينيد؟
۲- سوژه ها يا نمونه ها– چه كساني در بررسي شما مشاركت مي كنند؟ از چه نوع نمونه گيري استفاده مي كنيد؟
۳- ابزار– چه نوع ابزار اندازه گيري يا پرسشنامه را بكار مي بريد؟ آيا آ ن ها را انتخاب مي كنيد؟ آيا آن ها معتبر و قابل اعتماد هستند؟
۴- روال بررسي– چه برنامه اي براي انجام بررسيتان داريد؟ چه فعاليت هايي خواهيد كرد؟ چقدر طول خواهد كشيد؟
نتايج
روشن است كه در مرحله پروپوزال، نتيجه اي نمي توانيد داشته باشيد. اما لازم است كه تصويري از نوع داده هايي كه مي خواهيد گرد آوريد، و شيوه هاي آمارگيري كه به كار خواهيد برد داشته باشيد تا بتوانيد به مسئله پژوهش پاسخ دهيد يا فرضيه تان را به محك آزمايش درآوريد.
برآورد زمان و هزينه
ملاك ها و معيارهاي چندان دقيقي براي تعيين زمان و هزينه مورد نياز پژوهش در پروپوزال وجود ندارد. اما يك اصل مهم در اين زمينه وجود دارد و آن اين است كه زمان و هزينه پيشنهادي تا حد امكان بايد با ذكر جزئيات و زيربخش هاي متناسب با كل پژوهش ذكر شود. به عنوان مثال مي توان كل پژوهش را به سه يا چهار مرحله تقسيم كرد، بدين گونه: مرحله اول: تعيين جامعه آماري و نمونه ها، مرحله دوم : تنظيم پرسشنامه (يا آماده سازي لوازم آزمايش)،
مرحله سوم : پيمايش، مرحله چهارم: تحليل داده ها و نتيجه گيري. به نسبت حجم جامعه آماري و تعداد همكاران طرح مي توان زماني را به هر يك از اين مراحل اختصاص داد و آن را در جدولي كه امكان مقايسه آسان مراحل در آن وجود دارد تنظيم كرد. براي ارائه بودجه پيشنهادي نيز مي توان يا بر اساس الگوي مرحله اي اقدام كرد يا بر اساس ميزان كاري كه مجري يا مجريان طرح بر حسب نفر/ساعت انجام خواهند داد. بهتر است در هر دو حالت، هزينه هاي جنبي از قبيل سفر، تجهيزات و غيره نيز به صورت جداگانه ذكر شود.
مذاكره
پس از پايان نگارش پروپوزال و ارائه آن به هيأت تصميم گيرنده، بهتر است مذاكره هاي حضوري نيز با آنان براي توجيه و دفاع از پروپوزال انجام شود. بسيار مهم است كه خوانندگان شما متقاعد شوند كه پژوهش تأثير بالقوه مهمي بر پيشرفت هاي آن حوزه پژوهش خواهد داشت. لازم است حس اشتياق و اطمينان خود را بدون بزرگنمايي مزيت هاي پروپوزال، منتقل كنيد. به همين دليل نيز بايد به محدوديت ها و ضعف هاي پژوهش پيشنهادي اشاره كنيد كه البته به مرور زمان بر طرف خواهد شد.
خطاهاي رايج در پروپوزال نويسي
۱- ناتواني در ارائه بستري مناسب براي تنظيم مسئله پژوهش.
۲- ضعف در تعيين شرايط محدود كننده پژوهش.
۳- ضعف در ذكر منابع راهنما.
۴- ناتواني در ارائه درست نحوه مشاركت نظري و تجربي ديگر پژوهشگران.
۵- ضعف در تمركز بر مسئله پژوهش.
۶- ضعف در پردازش استدلال هايي منسجم و متقاعد كننده براي پژوهش پيشنهادي.
۷- طولاني كردن موضوعات كم اهميت و ايجاز موضوعات مهم .
۸- اين شاخ و آن شاخ پريدن– سرك كشيدن به هر جا بدون جهت گيري خاص.
۹- خطاهاي متعدد در نقل قول ها و ارجاعات نادرست.
۱۰- كوتاهي يا بلندي بيش از حد.
۱۱- نگارش شلخته و بي سامان
روش هاي تماس
تلفن دفتر مركزي-خطوط ويژه: 02144268545
پيامك: 50002357
شبكه هاي اجتماعي تلگرام – واتس اپ – ايمو: 09102340118
وب سايت: https://www.118daneshgah.com
ايميل: info@118daneshgah.com
لينكدين: http://tiny.cc/o74xwy
منبع: http://tiny.cc/b3jw6y